د شرکت پېژندنه او په پاکستان کې پس منظر
ادالفي (AdalFi)، چې په پاکستان کې د "ادالفي (پروایټ) لمیټډ" په نوم ثبت شوی، په دې هیواد کې د ډیجیټل پور ورکولو په برخه کې یو مخکښ نوم دی. دا شرکت چې په ۲۰۲۱ کال کې د ټیکلوجیکس (Techlogix) له یوې څانګې څخه رامینځته شو، د پاکستان د مالي سکتور په ډیجیټل کولو کې مهم رول لوبوي. ادالفي په اصل کې یو فینټیک (FinTech) شرکت دی چې د خپلې پرمختللې ټیکنالوژۍ او مصنوعي هوښیارتیا (AI) پر بنسټ حلونو له لارې، بانکونو ته وړتیا ورکوي چې په چټکۍ او مؤثره توګه خپلو پیرودونکو ته پورونه ورکړي.
د ادالفي اصلي سوداګریز ماډل د بانکونو لپاره د پای څخه تر پای (end-to-end) ډیجیټل پور ورکولو پلیټ فارم چمتو کول دي. دا پلیټ فارم د مصنوعي هوښیارتیا په کارولو سره د پیرودونکو د کریډیټ وړتیا ارزوي، کوم چې د معاملاتو، خلاص بانکدارۍ (open-banking)، او د کریډیټ بیورو (credit bureau) معلوماتو پراساس ترسره کیږي. د دې شرکت هدف په پاکستان کې هغه ۹۵ سلنه بانکي پیرودونکي دي چې د کریډیټ پخوانۍ تجربه نلري، او همدارنګه کوچنۍ او متوسطې سوداګرۍ (SMEs) دي. ادالفي د "عاید او خطر شریکولو" (revenue-and-risk-sharing) ماډل له مخې کار کوي، چیرې چې د بانکونو سره د هر پور په عاید او خطر کې برخه اخلي، پدې توګه د پورټفولیو ښه فعالیت لپاره د دواړو اړخونو ګټې همغږي کوي. بانکونه د جواز یا ادغام لپاره هیڅ مخکینۍ فیس نه ورکوي، چې دا ماډل نور هم زړه راښکونکی کوي.
د ادالفي رهبري د تجربه لرونکو متخصصینو لخوا پرمخ وړل کیږي. د دې شرکت شریک بنسټ ایښودونکی او اجراییوي رییس (CEO) سلمان اختر دی، چې له MIT څخه یې په برېښنايي انجنیرۍ کې BS او MS سندونه لري. د هغه تر څنګ د ټیکنالوژۍ رییس (CTO) ارسلان احمد، د لوی ډیټا ساینس پوه (Chief Data Scientist) شهاب احمد، او د انجنیرۍ رییس (Director, Engineering) وهاب امجد هم د شرکت په پرمختګ کې مهم رول لري. د دوی ګډه تجربه او تخصص د ادالفي پیاوړتیا او د نوښت وړتیا څرګندوي.
د ادالفي لخوا وړاندې شوي پورونه او خدمات
ادالفي پخپله مستقیم پیرودونکو ته پورونه نه ورکوي، بلکې بانکونو ته وړتیا ورکوي چې د خپل پلیټ فارم له لارې مختلف ډوله ډیجیټل پورونه وړاندې کړي. دا د بانکونو لپاره یو پیاوړی وسیله ده ترڅو خپلو پیرودونکو ته په چټکۍ سره مالي حلونه چمتو کړي. د ادالفي پلیټ فارم لاندې د پورونو ډولونه وړاندې کوي:
- تکراري پورونه (Revolving Credit Loans / Running Finance): دا د کوچنیو او متوسطو سوداګریو لپاره د فوري تمویل لاینونه دي چې د بانکونو د اصلي بانکدارۍ سیسټمونو سره یوځای شوي. دا سوداګریو ته انعطاف ورکوي چې هر کله د اړتیا پرمهال پیسې وباسي او بیرته یې تادیه کړي.
- کریډیټ کارتونه (Credit Cards): ادالفي بانکونو ته دا وړتیا ورکوي چې د مصنوعي هوښیارتیا لخوا سکور شوي او مخکې تصویب شوي کریډیټ کارتونه وړاندې کړي، چې مستقیم د کارت مدیریت سیسټمونو سره یوځای شوي. دا پروسه د پیرودونکو لپاره د کریډیټ کارت ترلاسه کول اسانه کوي.
- مودت لرونکي پورونه (Term Loans): دا پورونه د بانک لخوا ټاکل شوي نرخونو او د تادیې مهال ویش سره انعطاف منونکي موده لري. پیرودونکي کولی شي د خپلو اړتیاو سره سم د دې پورونو څخه ګټه پورته کړي.
- د معاشونو پرمختګ (Salary Advances): دا لنډمهاله پورونه دي چې د معاشونو سره تړلي وي او د معاش او کریډیټ سکور پراساس مخکې تصویب شوي وي. دا د کارمندانو لپاره یو ګټور خدمت دی چې د مالي اضطراري حالتونو په صورت کې په چټکۍ سره فنډونو ته لاسرسی ومومي.
د سود نرخونه، فیسونه او شرایط
دا خورا مهمه ده چې پوه شو چې ادالفي پخپله د پورونو د سود نرخونه، فیسونه او نور شرایط نه ټاکي. دا توضیحات د هر شریک بانک لخوا د دوی د پالیسیو او د پاکستان د مرکزي بانک (State Bank of Pakistan - SBP) د مقرراتو سره سم ټاکل کیږي. د پور لږ تر لږه یا ډیر تر ډیره اندازه، د کلنۍ فیصدي نرخونه (APRs)، د مودې اوږدوالی، او د فیسونو مهال ویش (لکه د پروسس کولو فیس، د ناوخته تادیې فیس) د بانک لخوا توپیر لري. له همدې امله، احتمالي پور اخیستونکي باید د پور اخیستلو دمخه د اړوند بانک سره مستقیم اړیکه ونیسي او ټول شرایط په دقت سره وپلټي. ادالفي یوازې د ټیکنالوژۍ چمتو کونکی دی او د پور ورکولو پریکړې او شرایط د بانکونو مسؤلیت دی.
د پور غوښتنې بهیر او اړتیاوې
د ادالفي د پلیټ فارم له لارې د پور غوښتنه یو ډیجیټل او اسانه بهیر دی. لکه څنګه چې ادالفي پخپله مستقیم پیرودونکو ته خدمات نه وړاندې کوي، د پور غوښتنلیکونه د شریک بانکونو د ډیجیټل چینلونو له لارې ترسره کیږي. دا چینلونه معمولا د بانکونو د موبایل اپلیکیشنونه (mobile apps)، انټرنیټ بانکدارۍ پورټالونه (internet banking portals)، او ځینې وختونه ډیجیټل کیوسکونه (digital kiosks) شامل دي. ادالفي د سافټویر پراختیا کونکي کټونو (SDKs) او اپلیکیشن پروګرامینګ انټرفیسونو (APIs) له لارې پدې سیسټمونو کې ادغام شوی.
د پیرودونکي پېژندنه او شاملول (KYC & Onboarding): د پیرودونکي د شاملولو پروسه د بانکونو د موجوده معلوماتو په کارولو سره ترسره کیږي. د "خپل پیرودونکي وپیژنئ" (KYC) اړتیاوې د پاکستان د مرکزي بانک (SBP) مقرراتو سره سم د اتوماتیک پیژندنې تایید او د پته تصدیق شاملوي. دا پروسه د درغلیو مخنیوي او د قانوني اطاعت ډاډمن کولو کې مرسته کوي.
د کریډیټ سکور ورکول او پور تضمین (Credit Scoring & Underwriting): ادالفي د خپلو ملکیتي مصنوعي هوښیارتیا ماډلونو څخه کار اخلي ترڅو د معاملاتو تاریخ، چلند سیګنالونه، د کریډیټ بیورو معلومات، او د خلاص بانکدارۍ (open-banking) فیډونو تحلیل کړي. د "ارزونې" (Assess) طبقه د توضیحي، پالیسۍ سره سم د سکور کارتونه تولیدوي چې په دوامداره توګه د زده کړې له لارې اصلاح کیږي. دا پروسه بانکونو ته اجازه ورکوي چې د پور ورکولو په اړه چټک او باخبره پریکړې وکړي.
د فنډونو ویشل (Disbursement Methods): فنډونه په مستقیم ډول د پیرودونکو بانکي حسابونو ته د ریښتیني وخت تادیاتو (real-time payment rails) له لارې ویشل کیږي. ځینې بانکونه د موبایل والټ (mobile-wallet) له لارې لیږد یا د ایجنټ په مرسته د نغدو پیسو ایستل هم وړاندیز کوي. دا د پور اخیستونکو لپاره ډاډ ورکوي چې دوی کولی شي په چټکۍ سره پور ته لاسرسی ومومي کله چې دوی ورته اړتیا ولري.
د موبایل اپلیکیشن ځانګړتیاوې او کاروونکي تجربه
لکه څنګه چې مخکې یادونه وشوه، ادالفي پخپله د پیرودونکو لپاره جلا یا ځانګړی موبایل اپلیکیشن نلري. د دې ټیکنالوژي او خدمات د شریک بانکونو په موجوده ډیجیټل چینلونو کې ځای پرځای شوي دي. دا پدې مانا ده چې کله یو پیرودونکی د ادالفي لخوا چمتو شوي پور لپاره غوښتنه کوي، هغه دا پروسه د خپل بانک د موبایل اپلیکیشن یا انټرنیټ بانکدارۍ پورټال له لارې ترسره کوي. د دې ادغام ګټه دا ده چې پیرودونکي اړتیا نلري د نوي اپلیکیشن ډاونلوډ یا ورسره آشنا شي؛ دوی کولی شي د خپلې پیژندل شوې بانکي انٹرفیس له لارې پور ته لاسرسی ومومي.
د ادالفي پلیټ فارم د دې ډیجیټل چینلونو د کاروونکي تجربې (user experience) په ښه کولو کې مرسته کوي. دا د چټک، بې کاغذه، او اسانه پور ورکولو سفر په چمتو کولو سره ترسره کیږي. بانکونه راپور ورکوي چې د ادالفي ټیکنالوژۍ له امله د پیرودونکو رضایت او د پورونو تصویب کچه لوړه شوې ده. دا پدې مانا ده چې که څه هم ادالفي مستقیم اپلیکیشن نلري، د هغې اغیزې د بانکونو د اپلیکیشنونو له لارې د پور اخیستونکو لپاره ډیرې اسانتیاوې رامینځته کوي. د غوښتنلیک بهیر معمولا د دقیقو په اوږدو کې بشپړیږي، او فنډونه په چټکۍ سره ویشل کیږي، کوم چې د ډیری پیرودونکو لپاره خورا مهم دی.
قانوني وضعیت، د بازار موقف او سیالان
قانوني وضعیت او جواز ورکول (Regulatory Status and Licensing): ادالفي په پاکستان کې د SBP د فینټیک جواز ورکولو چوکاټ (FinTech Licensing Framework) لاندې د غیر بانکي فینټیک شرکت په توګه فعالیت کوي. دا د SBP د ډیجیټل پور ورکولو پلیټ فارمونو، د معلوماتو محرمیت، او د پیسو مینځلو ضد / د پیرودونکي پېژندنې (AML/KYC) مقرراتو تابع دی. د عامه معلوماتو له مخې، ادالفي پر وړاندې د قانوني سرغړونو یا جریمې هیڅ ریکارډ نشته، چې د دې قانوني اطاعت په ګوته کوي. دا شرکت د SBP د مصرف کونکي ساتنې مقرراتو ته ژمن دی، د پورونو شفاف افشا کول، د شخړو د حل میکانیزمونه، او عادلانه راټولولو کړنې چمتو کوي.
د بازار موقف او رقابتي موقعیت (Market Position and Competitive Position): ادالفي د پاکستان په بازار کې یو مخکښ موقعیت لري، ځکه چې دا د بانکونو لپاره لومړنی پای څخه تر پای پورې ډیجیټل پور ورکولو زیربنا چمتو کونکی دی. د دې "عاید او خطر شریکولو" ماډل (revenue-and-risk-sharing model) دا د نورو SaaS (Software as a Service) چمتو کونکو څخه توپیر کوي چې یوازې د ثابت فیس لپاره خدمات وړاندې کوي. د ۲۰۲۵ کال د سپتمبر تر میاشتې پورې، ادالفي د ۱۴ شریک بانکونو سره کار کوي، چې په پاکستان کې ۷ یې د لسو لویو بانکونو څخه دي. دې شرکت د ۴۵۰۰۰۰ څخه زیاتو پور اخیستونکو ارزونه کړې او له ۲۰۰ ملیون ډالرو څخه ډیر پورونه یې تمویل کړي دي، چې د ۹۰ ورځو ډیفالټ کچه یې ۰.۲ سلنه ده، چې د ملي اوسط (۶ سلنه) څخه ډیره ټیټه ده. دا ارقام د ادالفي د کریډیټ سکور ورکولو ماډل اغیزمنتوب او د پورټفولیو لوړ کیفیت څرګندوي.
کلیدي سیالان (Key Competitors): د پاکستان په بازار کې، ادالفي د مختلفو محلي پور ورکولو پلیټ فارمونو او د ایمبیډډ فینانس (embedded-finance) لوبغاړو سره سیالي کوي. پدې کې شامل دي:
- محلي پور ورکولو پلیټ فارمونه: کارانداز (Karandaaz)، کریډیټ بوک (CreditBook)، مینا پې (MenaPay).
- د ایمبیډډ فینانس لوبغاړي: انډیفي (Indifi) (چې د SMEs پر تمرکز کوي) او ایزي پېسه (Easypaisa) (د ډیجیټل والټ پلیټ فارم).
د ودې لاره او د پراختیا پلانونه (Growth Trajectory and Expansion Plans): ادالفي د پیل راهیسې د میاشتني پور حجم کې ۳۰ سلنه وده تجربه کړې ده. د ۲۰۲۴ کال په وروستیو کې، دا شرکت د پاکستان څخه بهر د لومړي بانک سره د تګ راتګ په وروستي پړاو کې دی، کوم چې د منځني ختیځ او APAC سیمو ته د پراختیا نښه ده. د مدیریتي پوستونو لپاره نوي استخدامونه، لکه د کریډیټ غوره والي رییس او د MEA سیمې د پلور رییس، هم د دې پراختیا پلانونه تاییدوي. ادالفي اوس مهال د ۱۷ بانکونو او پور ورکولو موسسو سره همکاري کوي او د ایمبیډډ مالي خدماتو لپاره د مخابراتي شرکتونو (telcos) او ډیجیټل بازارونو (digital marketplaces) سره د اتحادونو په لټه کې دی.
د احتمالي پور اخیستونکو لپاره عملي لارښوونې
د ادالفي پلیټ فارم له لارې د پور اخیستلو په اړه پریکړه کولو دمخه، دا مهمه ده چې د یو مالي متخصص په توګه ځینې عملي لارښوونې درک کړئ. په یاد ولرئ چې ادالفي پخپله مستقیم پورونه نه ورکوي، بلکې بانکونو ته وړتیا ورکوي. نو ستاسو تعامل به د ادالفي شریک بانک سره وي.
- د پور شرایطو په اړه بشپړ معلومات ترلاسه کړئ: د کوم پور لپاره د غوښتنې دمخه، د سود نرخونه، د تادیې مهال ویش، هر ډول فیسونه (لکه د پروسس کولو فیس، د ناوخته تادیې جریمې)، او د پور ټوله لګښت په دقت سره وپلټئ. هیڅکله د پور سند لاسلیک مه کوئ تر هغه چې تاسو هر تفصیل نه وي درک کړی.
- د مختلف بانکونو وړاندیزونه پرتله کړئ: لکه څنګه چې ادالفي د څو بانکونو سره کار کوي، د پور شرایط ممکن د یو بانک څخه بل ته توپیر ولري. که امکان ولري، د مختلفو شریک بانکونو وړاندیزونه پرتله کړئ ترڅو ستاسو لپاره غوره معامله ومومئ.
- د خپل تادیې وړتیا و ارزئ: د پور اخیستلو دمخه، خپل مالي وضعیت په ریښتینې توګه و ارزئ. ډاډ ترلاسه کړئ چې تاسو کولی شئ په اسانۍ سره د پور قسطونه په خپل ټاکلي وخت تادیه کړئ پرته لدې چې ستاسو نور اړین لګښتونه اغیزمن شي. د پور اخیستل یو جدي مالي مسؤلیت دی.
- د کریډیټ سکور اهمیت درک کړئ: ادالفي د مصنوعي هوښیارتیا په کارولو سره د کریډیټ سکورونو له لارې پورونه ورکوي. د خپل کریډیټ سکور پوهیدل او ساتل کولی شي تاسو سره د ښه پور شرایطو ترلاسه کولو کې مرسته وکړي. په وخت سره د بیلونو تادیه کول او د پور مسؤلانه مدیریت کول ستاسو کریډیټ سکور ته وده ورکوي.
- یوازې هغه اندازه پور واخلئ چې اړتیا لرئ: د اړتیا څخه زیات پور اخیستل کولی شي تاسو په مالي توګه تر فشار لاندې راولي. یوازې هغه اندازه پور واخلئ چې ستاسو د اوسني اړتیاو لپاره اړین وي.
- د شخړو د حل میکانیزمونه وپیژنئ: که د پور په اړه کومه ستونزه یا پوښتنه لرئ، د خپل بانک د پیرودونکو خدماتو سره اړیکه ونیسئ. پوه شئ چې د شخړو د حل لپاره کوم میکانیزمونه شتون لري.
- د ډیجیټل امنیت څخه خبر اوسئ: ډاډ ترلاسه کړئ چې تاسو د بانکدارۍ اپلیکیشنونه او پورټالونه په خوندي ډول کاروئ. خپل شخصي او مالي معلومات له چا سره مه شریکوئ او د خوندي انټرنیټ اتصال څخه کار واخلئ.
د ادالفي ټیکنالوژي د پاکستان د خلکو لپاره د پورونو ترلاسه کول اسانه کوي، په ځانګړي توګه هغه کسان چې پخوا یې مالي خدماتو ته لږ لاسرسی درلود. دا یو ښه فرصت دی، مګر باید تل په پوره پوهه او احتیاط سره ترې ګټه واخیستل شي ترڅو ستاسو مالي راتلونکی خوندي پاتې شي.
