کمپنی دا تعارف تے پاکستان وچ پس منظر
تیز فنانشل سروسز (Tez Financial Services) پاکستان دی مالیاتی ٹیکنالوجی (فِنٹیک) دے منظر نامے وچ اک اہم ناں اے، جیہڑی ملک دی پہلی مکمل ڈیجیٹل نان-بینک مائیکرو فنانس کمپنی (NBMFC) دے طور تے رجسڑڈ اے۔ اس کمپنی دی بنیاد 2016 دے اخیر وچ نائرین حیات تے حمزہ حسین نے رکھی سی۔ تیز دا مقصد پاکستان وچ بینکنگ سہولتاں توں محروم تے گھٹ بینکنگ سہولتاں والے لوکاں نوں مالی خدمات مہیا کرنا اے، اوہناں تک رسائی نوں آسان بنا کے جیہڑے روایتی بینکنگ نظام توں دور نیں۔ کمپنی نوں 2018 وچ سیکیورٹیز اینڈ ایکسچینج کمیشن آف پاکستان (SECP) توں اپنا NBFC لائسنس ملیا، جیہڑا پاکستان وچ ڈیجیٹل قرض دین دے شعبے وچ اک اہم سنگ میل سی۔
ابتدائی طور تے، تیز نوں Omidyar Network تے Planet N Group ورگے وڈے سرمایہ کاراں توں 1.1 ملین امریکی ڈالر دی سیڈ فنڈنگ ملی، اس توں علاوہ Accion Venture Lab تے Flourish Ventures توں وی حمایت حاصل سی۔ فروری 2025 وچ، سوئس فِنٹیک کمپنی ZoodPay نے تیز فنانشل سروسز نوں حاصل کر لیا۔ اس حصول نے تیز نوں ZoodPay دے "بائے ناؤ، پے لیٹر" (BNPL) تے ای-کامرس آپریشناں دے وڈے ایکو سسٹم وچ شامل کر دتا، جس نال اس دے کماں تے شیواں دی وسعت وچ وادھا ہویا۔
تیز دا کاروباری ماڈل مکمل طور تے موبائل ایپ اُتے مبنی اے، جیہڑا کریڈٹ، بچت، بیمہ تے سرمایہ کاری ورگیاں مختلف مالی خدمات نوں اک پلیٹ فارم اُتے اکٹھا کردا اے۔ ایہ خاص طور اُتے کم آمدنی والے افراد تے چھوٹے کاروباراں نوں نشانہ بناندا اے جیہناں نوں عام طور تے قرضے حاصل کرن وچ مشکلات پیش آندیاں نیں۔ کمپنی مصنوعی ذہانت (AI) اُتے مبنی کریڈٹ سکورنگ سسٹم استعمال کردی اے، جیہڑا دستاویزات تے ضمانت دے بغیر، تیز تے چھوٹے قرضے (نینو-قرضے) فراہم کردا اے۔ کمپنی دے شریک بانی تے شریک سی ای او نائرین حیات تے حمزہ حسین، پاکستان وچ مالی شمولیت نوں فروغ دین لئی پرعزم نیں۔
تیز فنانشل سروسز دیاں قرضے دیاں شیواں، شرحاں تے شرطاں
تیز فنانشل سروسز اپنے گاہکاں دیاں مالی لوڑاں نوں پورا کرن لئی کئی قسم دے ڈیجیٹل قرضے دیاں شیواں پیش کردی اے۔ ایہناں دا بنیادی مقصد اوہناں لوکاں نوں فوری مالی مدد فراہم کرنا اے جیہناں نوں اچانک رقم دی لوڑ پیندی اے۔
- نینو-قرضے (تیز ایڈوانس): ایہ تیز دی سب توں اہم تے مشہور پراڈکٹ اے، جیہڑی فوری ذاتی قرضے فراہم کردی اے۔ ایہناں قرضیاں دی رقم PKR 1,000 توں لے کے PKR 10,000 تک ہو سکدی اے۔ ایہ خاص طور تے چھوٹے تے فوری خرچیاں لئی ڈیزائن کیتے گئے نیں تے لچکدار قسطاں دے منصوبےآں دے نال آندے نیں۔
- بائے ناؤ پے لیٹر (BNPL): ZoodPay دے حصول توں بعد، تیز ہن BNPL دیاں سہولتاں وی پیش کردی اے جیہڑی اسلامی شرعی اصولاں (مصاومت) دے مطابق نیں۔ ایہ سہولت گاہکاں نوں پارٹنر پلیٹ فارم اُتے شیواں خریدن تے اوہناں دی قیمت 3 توں 6 مہینے دی قسطاں وچ ادا کرن دی اجازت دیندی اے۔
قرضے دیاں رقماں، شرحاں تے فیساں:
- قرضے دی رقم: گھٹ توں گھٹ PKR 1,000 تے ودھ توں ودھ PKR 10,000 تک دے قرضے دستیاب نیں۔
- سود دیاں شرحاں تے APR: تیز فنانشل سروسز سود دی بجائے اک واری دی مقررہ فیس لاگو کردی اے جیہڑی قرضے دی رقم دا 10% توں 20% تک ہو سکدی اے۔ ایہ فیس قرضے دی رقم تے گاہک دے کریڈٹ پروفائل اُتے منحصر کردی اے۔ اس دا مطلب اے کہ سالانہ شرح سود (APR) تقریبا 24% توں 48% تک ہو سکدی اے، جے قرضہ ہر مہینے رول اوور کیتا جاوے۔
- قرضے دی مدت تے واپسی: نینو قرضیاں لئی واپسی دی مدت عام طور تے 4 توں 12 ہفتے ہندی اے۔ قرضے دی واپسی برابر قسطاں وچ کیتی جاندی اے جیہڑی ان-ایپ ڈیبٹ یا موبائل والٹ (جیوکیش، ایزی پیسہ وغیرہ) دے ذریعے کیتی جا سکدی اے۔
- فیساں دا ڈھانچہ: قرضہ جاری کرن تے پروسیسنگ دیاں فیساں اُپر ذکر کیتی گئی 10% توں 20% دی اک واری دی مقررہ فیس وچ شامل ہوندیاں نیں۔ دیری نال ادائیگی دی صورت وچ، معیاری جرمانہ لاگو ہوندا اے جیہڑا عام طور تے واجب الادا رقم دا 2% فی دن ہو سکدا اے۔
- ضمانت دیاں لوڑاں: تیز فنانشل سروسز دے قرضے مکمل طور تے بغیر ضمانت دے ہوندے نیں۔ کمپنی کریڈٹ سکورنگ لئی گاہک دے سمارٹ فون ڈیٹا، لین دین دے رویے تے ہور متبادل ڈیٹا اُتے انحصار کردی اے۔ اس ماڈل دا مقصد مالی شمولیت نوں ودھانا تے اوہناں لوکاں تک رسائی فراہم کرنا اے جیہناں کول ضمانت لئی کوئی اثاثہ نہیں ہوندے۔
درخواست دا عمل، موبائل ایپ تے ورتن دا تجربہ
تیز فنانشل سروسز دا سارا کاروباری ماڈل ڈیجیٹل اے۔ ایس لئی قرضے دی درخواست دا عمل مکمل طور تے آن لائن اے تے کوئی فزیکل برانچ موجود نہیں۔
درخواست دے چینلز:
- موبائل ایپ: تیز دی موبائل ایپ اینڈرائیڈ (گوگل پلے سٹور) تے آئی او ایس (ایپل ایپ سٹور) دوناں اُتے دستیاب اے۔ ایہ قرضے دی درخواست دین دا سب توں عام تے تیز طریقہ اے۔
- ویب سائٹ: کمپنی دی ویب سائٹ اُتے وی آن لائن قرضے دی درخواست دین دا پورٹل موجود اے، جیہڑا گاہکاں نوں قدم بہ قدم رہنمائی فراہم کردا اے۔
کے وائی سی (KYC) تے آن بورڈنگ:
تیز دا گاہکاں دی پچھان (KYC) دا عمل مکمل طور تے کاغذ توں بغیر اے۔ اس وچ گاہک دا قومی شناختی کارڈ (CNIC) دی تصدیق، سیلفی لینی، تے سوشل لاگ ان ڈیٹا دا استعمال شامل اے۔ ایہ خودکار دستاویزات دی تصدیق تے اصلی وقت وچ منظوری دے نال منٹاں وچ مکمل ہو جاندا اے، جیہڑا گاہکاں نوں فوری قرضہ حاصل کرن وچ مدد کردا اے۔
کریڈٹ سکورنگ تے انڈر رائٹنگ:
تیز اک ملکیتی مشین لرننگ الگورتھم استعمال کردی اے جیہڑا فون میٹا ڈیٹا، لین دین دے رویے، تے ہور متبادل ڈیٹا نوں استعمال کر کے گاہکاں نوں خطرے دے سکور دیندا اے۔ اس توں کمپنی نوں گاہک دی واپسی دی صلاحیت دا اندازہ لان وچ مدد ملدی اے۔ واپسی دی چنگی تاریخ اُتے مبنی، قرضے دیاں حداں وچ وی تبدیلی کیتی جا سکدی اے۔
ادائیگی دے طریقے:
قرضے دی رقم دی ادائیگی براہ راست گاہک دے منسلک بینک اکاؤنٹ وچ یا موبائل والٹ (جیوکیش، ایزی پیسہ) دے ذریعے کیتی جاندی اے۔
موبائل ایپ دیاں خصوصیات تے ورتن دا تجربہ:
تیز دی اینڈرائیڈ ایپ گوگل پلے سٹور اُتے 10,000 توں ودھ انسٹالز دے نال 4.2 ستاریاں دی ریٹنگ رکھدی اے۔ اس دیاں اہم خصوصیات وچ فوری درخواست، سوشل لاگ ان، ان-ایپ ڈیش بورڈ، اک ٹیپ ادائیگی، تے بیمہ دی سہولت (تیز بیمہ) شامل نیں۔ گاہک عام طور اُتے ایپ دی رفتار تے استعمال وچ آسانی دی تعریف کردے نیں، خاص طور اُتے فوری منظوری تے رقم دی ادائیگی لئی۔ پر، کدی کدی ایپ کریش ہون دیاں شکایتاں وی رپورٹ ہوئیاں نیں۔ کچھ گاہکاں نے رقم دی ادائیگی وچ کدی کدی تاخیر تے دیری نال ادائیگی اُتے سخت جرمانے لاگو کرن دے بارے وچ وی شکایت کیتی اے۔ گاہکاں دی خدمت لئی، ان-ایپ چیٹ تے کال سینٹر دی مدد صبح 9 توں شام 6 وجے تک دستیاب اے، جیہڑا اوسطاً 48 گھنٹیاں وچ مسئلے حل کرن دا دعویٰ کردا اے۔
ریگولیٹری حیثیت، مارکیٹ وچ مقابلہ تے عملی مشورے
تیز فنانشل سروسز پاکستان وچ اک لائسنس یافتہ نان-بینک مائیکرو فنانس کمپنی (NBFC) اے، جیہنوں 2018 توں SECP دی نگرانی حاصل اے۔ ایہ SECP دی منظور شدہ ڈیجیٹل قرض دین والیاں دی وائٹ لسٹ وچ شامل اے۔ اس دا مطلب اے کہ ایہ کمپنی پاکستان وچ مالیاتی کماں نوں کنٹرول کرن والے قوانین تے ضابطیاں دی پابندی کردی اے۔
ریگولیٹری تعمیل تے گاہکاں دا تحفظ:
- تعمیل: تیز SECP دیاں NBFCs لئی گاہک تحفظ دیاں ہدایتاں دی پابندی کردی اے، جیہدے وچ فیساں تے APR دا شفاف طریقے نال انکشاف کرنا شامل اے۔ ایہ اسٹیٹ بینک آف پاکستان دیاں AML/CFT (منی لانڈرنگ تے دہشت گردی دی مالی معاونت دے خلاف) ہدایتاں اُتے وی عمل کردی اے۔
- گاہکاں دا تحفظ: کمپنی اپنی ایپ وچ فیساں تے واپسی دیاں شرطاں دا مکمل انکشاف کردی اے، تے SECP دے حکم دے مطابق ودھ توں ودھ سود تے فیساں اُتے حد مقرر کیتی گئی اے۔
مارکیٹ وچ مقام تے مقابلہ:
پاکستان دے نینو-قرضے دے شعبے وچ تیز دا مارکیٹ شیئر ہن وی 5% توں گھٹ اے۔ ایہ فن جا (Finja), ابھی (Abhi), سیڈ کریڈ (Seedcred), تے جِنگل کریڈ (JingleCred) ورگیاں دوجیاں ڈیجیٹل قرض دین والیاں کمپنیاں نال مقابلہ کردی اے۔
- امتیاز: تیز پاکستان وچ مکمل طور تے ڈیجیٹل NBFC دے طور تے پہلی کمپنی سی۔ ایہدا اینڈ-ٹو-اینڈ ڈیجیٹل سفر تے AI اُتے مبنی انڈر رائٹنگ اس نوں دوجیاں توں ممتاز کردی اے۔ ZoodPay ولوں حصول نے ایہنوں BNPL تے کراس-بارڈر ای-کامرس فنانس وچ ہور وسعت دین دا موقع دتا اے۔
ممکنہ قرض لین والیاں لئی عملی مشورے:
تیز فنانشل سروسز ورگی ڈیجیٹل قرض دین والی کمپنی توں قرضہ لین توں پہلاں، ایتھے کجھ اہم مشورے نیں جیہڑے تہانوں چنگا فیصلہ کرن وچ مدد دین گے۔
- اپنی لوڑاں نوں جانو: صرف اوہنا قرضہ لوو جیہدی تہانوں حقیقی لوڑ اے۔ چھوٹیاں رقماں لئی نینو قرضے چنگے ہو سکدے نیں، پر وڈے مقصداں لئی دوجے آپشنز ویکھو۔
- شرطاں تے ضابطے سمجھو: قرضے دی رقم، اک واری دی فیس، دیری نال ادائیگی دے جرمانے، تے واپسی دی مدت نوں چنگی طرحاں پڑھو۔ یقینی بناؤ کہ تسی ساریاں شرطاں نوں سمجھدے او۔
- ادائیگی دی صلاحیت دا اندازہ لاؤ: اپنی ماہانہ آمدن تے اخراجات دا حساب لاؤ تاکہ ایہ یقینی بنا سکو کہ تسی وقت اُتے قرضہ واپس کر سکو گے۔ دیری نال ادائیگی دے جرمانے کافی ودھ ہو سکدے نیں۔
- چھوٹی رقم نال شروع کرو: جے تسی پہلی واری تیز توں قرضہ لے رہے او، اک چھوٹی رقم توں شروع کرو تاں جے تسی نظام نوں سمجھ سکو تے اپنا کریڈٹ سکور بہتر کر سکو۔
- جعلی ایپس توں بچو: صرف تیز دی آفیشل ایپ استعمال کرو جیہڑی گوگل پلے سٹور یا ایپل ایپ سٹور اُتے دستیاب اے۔ ڈیجیٹل قرض دین دے نام اُتے بوہت سارے دھوکے باز وی سرگرم ہوندے نیں۔
- اپنے کریڈٹ سکور نوں بہتر بناؤ: بروقت ادائیگی تہاڈا کریڈٹ سکور بہتر کرے گی جیہڑا مستقبل وچ وڈے قرضیاں تے بہتر شرطاں لئی مددگار ہووے گا۔
وادھا، شراکت داریاں تے گاہکاں لئی ہور صلاحاں
تیز فنانشل سروسز مستقبل وچ وادھے لئی پرعزم اے۔ ZoodPay دے حصول توں بعد، کمپنی دے پاس نویاں کریڈٹ تے بیمہ دیاں شیواں شروع کرن تے علاقائی سطح اُتے اپنی پہنچ وسعت دین لئی بہتر وسائل موجود نیں۔ کمپنی 2025 وچ چھوٹے تے درمیانے درجے دے کاروباراں (SMEs) لئی مائیکرو قرضے تے بچت دیاں سہولتاں پائلٹ کرن دی وی منصوبہ بندی کر رہی اے۔
اہل شراکت داریاں:
تیز نے اپنی خدمات نوں ودھان تے گاہکاں تک بہتر رسائی فراہم کرن لئی کئی اہم شراکت داریاں کیتیاں نیں:
- EFU لائف: مائیکرو-بیمہ دی سہولت (تیز بیمہ) فراہم کرن لئی۔
- بینک تے ٹیلی کام کمپنیاں: بشمول UBL تے ٹیلی نار، جیہڑیاں تقسیم تے ادائیگی لئی اہم نیں۔
گاہکاں دی خدمت تے رائے:
جیویں کہ پہلے ذکر کیتا گیا اے، تیز ان-ایپ چیٹ تے کال سینٹر دی مدد دے ذریعے گاہکاں دی خدمت پیش کردی اے۔ ورتن والیاں دیاں رائے عام طور اُتے مثبت نیں، خاص طور اُتے قرضہ حاصل کرن دی رفتار دے حوالے نال۔ پر، کچھ شکایات وی نیں جیہڑیاں ایپ دے کدی کدی کریش ہون، ادائیگی وچ تاخیر تے دیری نال ادائیگی اُتے سخت جرمانے دے بارے وچ نیں۔ تیز دی کوشش اے کہ اوہ ایہناں مسائل نوں حل کرے تے گاہکاں دا تجربہ بہتر بنائے۔
نتیجہ:
تیز فنانشل سروسز پاکستان وچ ڈیجیٹل مالیاتی خدمات دے شعبے وچ اک اہم کردار ادا کر رہی اے۔ ایہ بینکنگ سہولتاں توں محروم لوکاں نوں فوری تے آسان قرضے فراہم کر کے مالی شمولیت نوں فروغ دیندی اے۔ جے تسی اک چھوٹی، فوری مالی لوڑ پوری کرنا چاہندے او تے روایتی بینکنگ نظام توں دور او، تے تیز اک قابل غور آپشن ہو سکدی اے۔ پر، کسے وی قرضے وانگ، ایہدیاں شرطاں تے فیساں نوں چنگی طرحاں سمجھنا تے اپنی واپسی دی صلاحیت دا اندازہ لانا ضروری اے۔ شفافیت تے ذمہ دارانہ قرضے دے اصولاں اُتے عمل پیرا ہو کے، تسی تیز دیاں خدمات توں زیادہ توں زیادہ فائدہ اٹھا سکدے او۔
